ھیومان رایتس وۆچ رەخنە لە شێوازی دادگایکردنی دەستگیرکراوانی بادینان دەگرێت
کوردسات نیوز
٢٢ی نیسانی ٢٠٢١
ڕێکخراوی ھیومان رایتس وۆچ
کوردسات نیوز
٢٢ی نیسانی ٢٠٢١
ڕێکخراوی ھیومان رایتس وۆچ
وەزارەتی رۆشنبیری و لاوانی حکومەتی هەرێمی کوردستان، ئیدانەی بڕیارێکی وەزارەتی خوێندنی باڵای عیراق دەکات سەبارەت بە قەدەغەکردنی زمانی کوردی لە پرسیاری تاقیکردنەوەکانی زانکۆکانی کەرکوک، موسڵ و دیالە و رایدەگەیەنێت، ئەو هەنگاوە پێچەوانەی دەستوور و یاسا کارپێکراوەکانی عیراقە.
لە راگەیەندراوێکدا کە ئەمڕۆ شەممە، 26ی تەمموزی 2025 بڵاویکردەوە، وەزارەتی رۆشنبیری و لاوان ئاماژەی بەوەکردووە، "بەداخەوە، بە بڕیاری ژمارە (6496)ی رۆژی 16ی تەمموزی 2025ی وەزارەتی خوێندنی باڵای عیراق، کە ئاراستەی زانکۆکانی موسڵ، کەرکوک و دیالەی کردووە، فەرمانیکردووە، پرسیاری تاقیکردنەوەکان نەکرێنە کوردی."
وەزارەتی رۆشنبیری جەختی لەوە کردەوە، ئەم بڕیارە لە کاتێکدایە، کە بە گوێرەی ماددەی (4) و بڕگەی یەکەمی دەستوری هەمیشەیی عیراق، زمانی کوردی شانبەشانی زمانی عەرەبی، زمانی رەسمی وڵاتە.
هەروەها لە راگەیەندراوەکەدا هاتووە کە بڕیارەکە پێچەوانەی ماددەکان و ناوەڕۆکی یاسای ژمارە (7)ی ساڵی 2014ی تایبەت بە زمانە فەرمییەکانی عیراقە، کە لە رۆژنامەی وەقائیعی عیراق بڵاوکراوەتەوە و لە ماددەی سێیەمی یاساکەدا بە روونی ئاماژە بەوە کراوە کە زمانی عەرەبی و زمانی کوردی دوو زمانی فەرمین لە عیراقدا.
لە کۆتاییدا، وەزارەتی رۆشنبیری و لاوان داوا لە دامەزراوە دەستوورییەکانی عیراق دەکات، "سەرەڕای هەڵوەشاندنەوەی بڕیارەکە، ئیدانەی هەر جۆرە بڕیارێکی نادەستووری لەو شێوەیە بکەن و بەرپرسانی دەرکردنی ئەو بڕیارە رووبەڕووی لێپرسینەوەی یاسایی بکەنەوە."
"فەرامۆشکردنی زمانی شیرینی کوردی لە دامەزراوەکانی خوێندنی باڵای عیراق پێچەوانەی بنەماکانی دەستور و پێکەوەژیانە".
وەزارەتی خوێندنی باڵا و توێژینەوەی زانستی حکومەتی هەرێمی کوردستان ئیدانەی بڕیاری وەزارەتی خوێندنی باڵای حکومەتی عیراقی فیدراڵ دەکات بۆ رێگرتن لە (خوێندن و دانانی پرسیار) بە زمانی کوردی لە زانکۆکانی (موسڵ و کەرکوک و دیالە).
لە راگەیەندراوەکەدا هاتووە؛ ئەم بڕیارە لەگەڵ ئەوەی پێشێڵکردنی ڕاستەوخۆی مادەی (4)ی دەستوری هەمیشەیی عیراقە، لە هەمانکاتدا پێچەوانەی بەهاو بنەماکانی پێکەوە ژیانە لە چوارچێوەی دەوڵەتی عیراقی فیدراڵ. بۆیە داواکارین لە وەزارەتی خوێندنی باڵای عیراق دەستبەجێ ئەو بڕیارە هەڵبوەشێنێتەوەو کار بکات بۆ ئەوەی زانکۆکان و دامەزراوەکانی خوێندنی باڵا ببنە ناوەندی پێکەوە ژیان و رێزگرتن لە کلتور و زمان و فەرهەنگى هەموو گەلانی عیراق بەبێ جیاوازى.
بۆ ئەم مەبەستەش لەگەڵ لایەنە پەیوەندیدارەکانى حکومەتى عیراق لەسەر هێڵ دەبین بۆ چارەسەرکردنى ئەم پرسەو رێگە گرتن لە دوبارە بونەوەى ئەم جۆرە هەڵوێستە دوژمنکارانە .
میدیاکانی ئێران ئاشکرایانکرد، بەیانی ئەمڕۆ لە هێرشێکی چەکداریدا بۆ سەر دادگای زاهیدان هەشت کوژراوی لێکەوتەوە.
میدیاکانی ئێران رایانگەیاندووە، لەهێرشێکی چەکداریدا بۆ سەر دادگای زاهیدان کوژرا و برینداری لێکەوتوەتەوە، ئاماژەیان بەوەشکردووە، پێنج کەس کوژراون و سێ لە کوژراوەکانیش لە ئەنجامدەری هێرشەکە بوون، هاوکات 13 کەسی دیکەش برینداربوون.
ئەوەشیان خستەڕوو، چەکدارەکان چونەتە باڵەخانەی دادگای زاهیدانە و پێکدادان لە نێوان چەکدارەکان و هێزە ئەمنییەکان دروستبووە.
هاوکات گروپی چەکداری جەیش ئەلعەدل بەرپسیارێتی لە هێرشەکە راگەیاند، جەیش ئەلعەدل گروپێکی چەکداری بەلووچەکانە لە ئێران.