وەزارەتی ناوخۆی حکومەتی هەرێمی کوردستان لە راگەیەندراوێکدا، لێژنەی باڵای ئیغاسە و وەزارەتی کۆچ و کۆچبەرانی عیراقی تۆمەتبار کرد بە هەوڵدان بۆ گۆڕینی دیموگرافیای ناوچەکانی پێکهاتە مەسیحی و ئێزدییەکان. راگەیەندراوەکە ئاماژە بەوە دەکات کە ئەم هەنگاوە "نادەستوورییە" و ئاوارەکان ناچار دەکات لە دەرەوەی زێدی خۆیان نیشتەجێ بن و رێگری لە گەڕانەوەی ئارەزوومەندانەیان دەکات.

بەپێی راگەیەندراوەکە، بەهۆی شەڕی داعشەوە زیاتر لە 600 هەزار ئاوارە، کە زۆرینەیان مەسیحی و کوردی ئێزدین، تا ئێستا نەیانتوانیوە بگەڕێنەوە ناوچەکانیان و لە 18 کەمپدا لە هەرێمی کوردستان نیشتەجێن. وەزارەتی ناوخۆ دەڵێت، لەبری ئەوەی حکومەتی فیدراڵ زەمینە بۆ گەڕانەوەیەکی سەلامەت و سەربەرزانە خۆش بکات، "کار بۆ ئەوە دەکات کە ئاوارەکان لە گەڕانەوە بۆ زێدی خۆیان بێ بەش بکات."

وەزارەتی ناوخۆ جەخت دەکاتەوە کە ناچارکردنی ئاوارەکان بە نیشتەجێبوون لە دەرەوەی ناوچەکانی خۆیان، جۆرێکە لە گۆڕینی دیموگرافیای نایاسایی و پێچەوانەی دەستووری عیراق و بنەما مرۆییە نێودەوڵەتییەکان و رێککەوتننامەکانی ژنێڤە.

بۆ چارەسەرکردنی دۆخەکە، وەزارەتی ناوخۆی هەرێم سێ داواکاریی بەپەلەی خستووەتەڕوو:

• یەکەم: حکومەتی فیدراڵ دەبێت ئەو بڕیارانەی وەزیری کۆچ و کۆچبەران رابگرێت.

• دووەم: نەتەوە یەکگرتووەکان و رێکخراوە نێودەوڵەتییەکان کاربکەن بۆ راگرتنی ئەو بڕیارانە.

• سێیەم: پەلە بکرێت لە جێبەجێکردنی رێککەوتنی شەنگال، دانانی قایمقامێکی نوێ و دەستپێکردنی پرۆسەی ئاوەدانکردنەوە.

لە کۆتاییدا، حکومەتی هەرێمی کوردستان دووپاتیدەکاتەوە کە چارەسەر دەبێت لەسەر بنەمای گەڕانەوەی ئارەزوومەندانە و سەربەرزانەی ئاوارەکان بێت و بڕیارەکانی ئەم دواییەی بەغدا بە "خۆدزینەوە لە بەرپرسیارێتی" ناوبرد.

 

لە کۆبوونەوەی ئەنجوومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی تایبەت بە دۆخی سوریا، گێر پێدەرسن، نوێنەری تایبەتی نەتەوە یەکگرتووەکان، هۆشداریدا لە ناسەقامگیریی ئاگربەستی ئێستای وڵاتەکە و جەختی لە پێویستیی رێزگرتن لە سەروەری و یەکپارچەیی خاکی سوریا کردەوە.

پێدەرسن رایگەیاند: "بەبێ بوونی رێوشوێنی بنیاتنانی متمانە، ئاگربەست بە ناسەقامگیری دەمێنێتەوە،" وتیشی، "یەکپارچەیی سوریا بە خوێنڕشتن نایەتە دی، بەڵکو بە دیالۆگ و لێکتێگەیشتن دێتەدی."

سەبارەت بە دۆخی ناوخۆیی، نوێنەری نەتەوە یەکگرتووەکان ئاماژەی بەوەکرد کە بە وردی چاودێریی رەوشی سوەیدا دەکەن و هیوای خواست بەرپرسانی روداوەکانی ئەو ناوچەیە دادگایی بکرێن، بەبێ گوێدانە لایەنگرییان. هەروەها بوونی چەکدارە بیانییەکانی بە "مەترسییەکی گەورە" لە سوریا ناوبرد.

لەبارەی پرۆسەی سیاسییەوە، پێدەرسن باسی لە دەرچوونی مەرسومێک بۆ ئەنجامدانی هەڵبژاردنی ناڕاستەوخۆ بۆ ئەنجومەنی گەلی کاتی کرد و داوای قۆناغێکی گواستنەوەی شەفاف و باوەڕپێکراوی کرد. جەختیشی کردەوە کە "قۆناغی گواستنەوە دەبێت ببێتە هۆی داڕشتنی دەستورێک کە گوزارشت لە ئیرادەی گەلی سوریا بکات."

نوێنەری نەتەوە یەکگرتووەکان داوای بەردەوامبوونی هەوڵەکانیشی کرد بۆ جێبەجێکردنی رێککەوتنی نێوان حکومەتی دیمەشق و هێزەکانی سوریای دیموکرات (هەسەدە).

لە کۆتاییدا، پێدەرسن ئاماژەی بەوەدا کە کاردەکەن بۆ دڵنیابوونەوە لە گەڕانەوەی ئارەزوومەندانەی ئاوارە و پەنابەرە سورییەکان بۆ زێدی خۆیان.

بنیامین ناتانیاهۆ، سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل، ئەمڕۆ پێنجشەممە رایگەیاند، حکومەتەکەی بەردەوام دەبێت لە کۆنترۆڵکردنی غەززە "تەنانەت ئەگەر حەماس لە دوا ساتدا بە رێککەوتنی ئاگربەست رازی بێت."هاوکات جەختیشی کردەوە کە ئۆپەراسیۆنی سەربازی لە کەرتی غەززە "لەسەر لێواری کۆتاییهاتنە." 

نەتەنیاهۆ لە چاوپێکەوتنێکیدا لەگەڵ "سکای نیوزی ئوسترالی" وتی: "تەنانەت ئەگەر حەماس بە رێککەوتنەکە رازی بێت، ئیسرائیل غەززە کۆنترۆڵ دەکات،" بە ئامانجی "لەناوبردنی ئەوەی لە تێکدەران ماوەتەوە و بەدیهێنانی ئاسایش."

سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل ئەوەشی خستەڕوو کە ئامانجیان "ئازادکردنی هەموو بارمتەکان و چەککردنی حەماسە،" و جەختی لەوە کردەوە کە "لەناوبردنی دوا مۆڵگەی بزووتنەوەکە پێویستە بۆ بەدیهێنانی ئاشتییەکی هەمیشەیی."

ناتانیاهۆ روونیکردەوە کە ئامانجی "داگیرکردنی غەززە نییە، بەڵکو پێدانی داهاتوویەکی جیاوازە بە غەززە و ئیسرائیل."

لەلایەکی دیکەوە، نەتەنیاهۆ ئاشکرایکرد کە دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا، "بە تەواوی پشتگیری لە ئامانجی سەربازیی ئێمە دەکات بۆ کۆنترۆڵکردنی شاری غەززە بە مەبەستی لەناوبردنی حەماس و ئێمە بە هەر شێوەیەک بێت ئەو کارە دەکەین."

ئەم لێدوانانە لە کاتێکدایە کە سوپای ئیسرائیل رۆژی چوارشەممە بانگهێشتی 60 هەزار سەربازی یەدەکی کردووە، ئەمەش ئاماژەیە بۆ ئەوەی حکومەت بەردەوامە لە جێبەجێکردنی پلانەکەی سەرەڕای سەرکۆنەکردنی نێودەوڵەتی. هاوکات، سوپای ئیسرائیل رایگەیاندووە کە دەستیان بە ئۆپەراسیۆنی سەرەتایی کردووە بۆ کۆنترۆڵکردنی شاری غەززە.

دانیشتووانی شاری غەززەش رایانگەیاندووە کە سوپای ئیسرائیل لە شەوی رابردوودا بەردەوام بووە لە بۆردومانکردنی چڕی شارەکە.