رێكخراوی تەندروستی جیهانی داوا لە چین دەكات زانیاریی ورد لەسەر كۆڤید-19 بە رێكخراوەكە بدات بۆ دۆزینەوەی سەرچاوەی سەرهەڵدانی پەتاكە.

تێدرۆس ئادهانۆم سەرۆكی رێكخراوی تەندروستی جیهانی WHO رایگەیاند، هەرچەندە پەتای كۆڤید-19 بەشێوەیەكی بەربڵاو تێپەڕیوە، بەڵام مەترسیەكانی هەر ماون و بەردەوامیشە لە پەرەسەندن، بەجۆرێك هێشتا ملیۆنان كەس تووشی دەبن.

وتیشی، زۆر شت دەربارەی پەتاكە دەزانن، بەڵام هێشتا وەڵامی ئەو پرسیارەیان دەست نەكەوتووە كە چۆن پەتاكە دەستیپێكردووە بۆ ئەوەی رێگری لە سەرهەڵدانەوەی بكەن.

بۆ ئەو مەبەستەش، رێكخراوەكە داوای لە حكومەتی چین كردووە، چەندین زنجیرەی DNAـی ڤایرۆسەكە لەناو نمونەی تووشبووان و زانیاریی وردی لەسەر ئەو ئاژەڵانەی لە وهان دەفرۆشرێن رادەستی رێكخراوەكە بكات، بۆ ئەوەی توێژینەوەی فراوانی لەسەر بكەن.

 لە هەرێمی كوردستان، تاكو مانگی 12ی 2023 زیاتر لە 466 هەزار و 900 حاڵەتی تووشبوون بە كۆڤید-19 تۆماركراون، لەو ژمارەیەش زیاتر لە 459 هەزار و 400 كەس چاكبوونەتەوە، حەوت هەزار و 468 كەسیش گیانیان لەدەستدا.

لەگەڵ نزیکبوونەوە لە ناوەڕاستی وەرزی هاوین و زیادبوونی زیاتری پلەکانی گەرما، ویستی خەڵکی بۆ خۆشۆردن بە ئاوی سارد زیاتر دەبێت، بەڵام کۆمەڵێک توێژەر ئاشکرای دەکەن کە خۆشۆردن بە ئاوی سارد لە وەرزی هاویندا مەترسیدارە.

کۆمەڵێک توێژەر لە ماڵپەڕی هەواڵیی (Conversion) بابەتێکیان بڵاوکردووەتەوە و باس لەوە دەکەن بەکارهێنانی ئاوی سارد بۆ خۆشۆردن و فێنکبوونەوە، بەجۆرێک پلەی گەرمیی ئاوەکە لە خوار 15 پلەی سیلیزییەوە بێت، دەبێتەهۆی گرژبوونی لوولەکانی خوێن و بەرزبوونەوەی فشاری خوێن، ئەم بارودۆخە بەتایبەت لەو کەسانەدا مەترسیدارە کە نەخۆشیی دڵیان هەیە، چونکە گۆڕانی لەپڕی پلەی گەرمیی جەستە، دەکرێت ببێتەهۆی ناڕێکیی لە لێدانی دڵ.

توێژەران دەڵێن، باشترە پلەی گەرمیی ئەو ئاوەی لە وەرزی هاویندا بۆ خۆشۆردن و فێنککردنەوەی جەستە بەکاردێت، نزیکەی 25 پلەی سیلیزی بێت، تاوەکو هیچ کاریگەرییەکی نەرێنی لەسەر جەستەی مرۆڤ بەجێ نەهێڵێت.

هاوکات باس لەوەش دەکەن، دوورکەوتنەوە لە خواردنەوەی قاوە و ئەو پۆشاکانەی رەنگیان رەشە، کاریگەرییەکی گەورەی لەسەر پلەی گەرمیی جەستە دەبێت.