لە پێشهاتێکی گرنگدا لە ناوەندی سیاسی واشنتۆن، میدیا ئەمریکیەکان بڵاویان کردەوە کە دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا، مایک واڵتز راوێژکاری ئاسایشی نیشتمانی و ئەلێکس وۆنگی جێگرەکەی لە پۆستەکانیان لابردون.

بەپێی ڕاپۆرتی ڕۆژنامەی وۆڵ سترت جۆرناڵ کە رۆژی پێنجشەممە بڵاوکراوەتەوە، لادانی واڵتز لە پۆستەکەی پەیوەندی بە دزەپێکردنی زانیاریی نهێنی سەربازییەوە هەیە.

لەلایەکی دیکەوە، کەناڵی فۆکس نیوز رایگەیاندوە کە جێگری واڵتزیش دەستی لەکار کێشاوەتەوە، هاوکات دۆناڵد ترەمپ ئامادەکاری دەکات بۆ ئەوەی هۆکاری ئەم بڕیارە بۆ هاووڵاتیانی ئەمریکا ئاشکرا بکات.

ئەم پێشهاتە لە کاتێکدایە کە پێشتر مایک واڵتز لە مانگی ئاداری 2025 روبەروی رەخنەی توند بووبۆوە، ئەویش دوای ئەوەی جێفری گۆڵدبێرگ، سەرنووسەری گۆڤاری ئەتڵەنتیک ئاشکرای کرد کە بە هەڵە خراوەتە ناو گرووپچاتێکی "سیگناڵ" کە تێیدا بەرپرسانی پایەبەرزی ئیدارەی ترەمپ زانیاریی هەستیار سەبارەت بە هێرشەکانی سەر حووسییەکانی یەمەنیان ئاڵوگۆڕ کردووە.

سەرچاوەکان باسیان لەوە کردووە کە گرووپچاتەکە بە ناوی "گرووپی بچووکی حووسییەکان" بووە و زانیاریی نهێنیی سەربازی تێدا ئاڵوگۆڕ کراوە. دوای ئەوەی پیت هێگسەس، وەزیری بەرگری و توڵسی گابار، بەڕێوەبەری هەواڵگری نیشتمانی رەتیان کردەوە کە هیچ زانیارییەک لەو گرووپچاتەدا بڵاوکرابێتەوە، گۆڵدبێرگ هەندێک زانیاری گرنگی بڵاوکردەوە، لەوانە کاتی ئەنجامدانی هێرشەکان و ئەو چەکانەی بەکارهێنراون.

ئاژانسی رۆیتەرز لە زاری چەند سەرچاوەیەکەوە رایگەیاند کە ستیڤ ویتکۆف، نێردەی تایبەتی ترەمپ بۆ کاروباری رۆژهەڵاتی ناوەڕاست، یەکێکە لە بژاردەکانی سەرۆکی ئەمریکا بۆ پۆستی راوێژکاری ئاسایشی نیشتمانی.

بەگوێرەی میدیا ئەمریکییەکان، مایک واڵتز لە کۆبوونەوە داخراوەکاندا دانی بەوەدا ناوە کە زانیارییەکانی گۆڵدبێرگ راست بوون، ئەمەش یەکێک بووە لە هۆکارەکانی لادانی لە پۆستەکەی.

مایک واڵتز کێیە؟

مایک واڵتز، سیاسەتمەداری ئەمریکی و ئەندامی پێشووی ئەنجومەنی نوێنەرانی ئەمریکایە لە پارتی کۆماری. لە دوای سەرکەوتنی دۆناڵد ترەمپ لە هەڵبژاردنەکانی ساڵی 2024، وەک راوێژکاری ئاسایشی نیشتمانی دامەزرا. واڵتز پێشتر ئەفسەری سوپای ئەمریکا بووە و خزمەتی لە هێزە تایبەتەکانی ئەمریکا (Green Berets) کردووە.

لە ماوەی کارکردنی لە پۆستی راوێژکاری ئاسایشی نیشتمانی، واڵتز رۆڵێکی گرنگی هەبووە لە داڕشتنی سیاسەتی دەرەوەی ئیدارەی ترەمپ و کاروباری پەیوەندیدار بە ئاسایشی نەتەوەیی ئەمریکا، بەتایبەت سەبارەت بە پەیوەندییەکانی ئەمریکا لەگەڵ چین، روسیا و رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا.

لە دوا هەواڵەکانی پێوەند بە دۆخی مرۆیی غەززەوە، بەرنامەی خۆراکی جیهانی لە بەیاننامەیەکی رەسمیدا رۆژی پێنجشەممە رایگەیاند کە هیچ خۆراکێکی نەماوە بۆ دابەشکردن لە کەرتەکەدا.

ئەم پەرەسەندنە مەترسیدارە لە کاتێکدایە کە لە دووی مارسەوە ئیسرائیل رێگری لە چوونە ناوەوەی خۆراک و دەرمان دەکات بۆ غەززە. نەتەوە یەکگرتووەکان ئاگاداری کردوەتەوە کە بارودۆخی مرۆیی لە غەززە "لە سنووری وێناکردن تێپەڕیوە".

د. تیدرۆس ئەدهانۆم گێبریسۆس، بەڕێوەبەری گشتی رێکخراوی تەندروستی جیهانی، رایگەیاند: "بارودۆخی کەرتی غەززە کارەساتبارە و دوو ملیۆن کەس لە کەرتەکە، لە برسێتیدا دەناڵێنن."

لە کۆنفرانسێکی رۆژنامەوانیدا لە بارەگای رێکخراوی تەندروستی جیهانی لە جنێف، بەڕێوەبەری گشتی رێکخراوەکە وتی: "پاڵپشتی دارایی تەندروستی جیهانی روبەروی ئاستەنگی مێژوویی بوەتەوە بەهۆی کەمبوونەوەی بەشداری بەخشین لەلایەن چەند وڵاتێکەوە.

لە لایەکی دیکەوە، د. مونیر بەرش، بەڕێوەبەری گشتی وەزارەتی تەندروستی لە غەززە، رایگەیاند؛ دوای تێپەڕبوونی دوو مانگ بەسەر داخستنی دەروازەکان لە لایەن ئیسرائیلەوە  ٪91ی فەلەستینیەکان لە کەرتی غەززە روبەروی قەیرانی خۆراک بوونەتەوە.

بەرش ئاماژەی بەوەدا کە ٪92ـی منداڵان و ژنانی شیردەر لە غەززە، بەهۆی گەمارۆی ئیسرائیلەوە لە کەمخۆراکیدا دەناڵێنن، ئەمەش هەڕەشەیەکی راستەوخۆیە بۆ ژیان و گەشەکردنیان.

هەروەها ئاماژەی بەوەشدا کە ٪65ـی فەلەستینیەکانی کەرتی غەززە ئاوی پاکی خواردنەوەیان دەست ناکەوێت.

بەڕێوەبەری گشتی وەزارەتی تەندروستی لە غەززە داوای لە نەتەوە یەکگرتووەکان کرد کە راگەیەندراوێکی فەرمی دەربکات سەبارەت بە بارودۆخی قاتوقڕی لە غەززە، چونکە داتا پزیشکی و مرۆییەکان پشتڕاستی دەکەنەوە کە مەرجە نێودەوڵەتیەکانی جینۆساید لە غەززە هەیە. 

ئەمڕۆ 45 رۆژ تێدەپەڕێت بەسەر دەستپێکردنەوەی هێرشەکان بۆسەر غەززە لەلایەن ئیسرائیلەوە.

وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێران لە وتووێژێکدا لەگەڵ رۆژنامەنوسان، رایگەیاند کە گۆڕانکاری لە کاتی بەڕێوەچوونی خولی داهاتووی دانوستانە ناڕاستەوخۆکانی نێوان ئێران و ئەمریکا کراوە، کە بڕیار بوو رۆژی شەممە، 3ـی ئایار لە شاری رۆما بەڕێوە بچێت.

وتەبێژی وەزارەتی دەرەوە، بە ئاماژەدان بە لێدوانی وەزیری دەرەوەی عومان کە رایگەیاندبوو دانوستانەکان دواخراوە، رونی کردەوە کە دواخستنی دانوستانەکان بە پێشنیازی وەزیری دەرەوەی عومان بووە و سەبارەت بە بەرواری پێشبینیکراوی داهاتوو، دواتر زانیاری بڵاودەکرێتەوە.

ئیسماعیل بەقایی، دوپاتیکردەوە، "ئێران لە سەرەتای دەستپێکردنی دانوستانەکانەوە بە نیازپاکی، لەسەر بنەمای هەڵوێستی بنەڕەتی وڵاتەکەمان بەپێی یاسای نێودەوڵەتی لە بواری بەکارهێنانی ئاشتیخوازانەی وزەی ناوەکی و کۆتاییهێنان بە سزا نایاساییەکان مامەڵەی کردووە و جددیەتی خۆی بۆ دانوستانێکی ئەنجامدار بە مەبەستی گەیشتن بە لێکتێگەیشتنێکی دادپەروەرانە، عاقڵانە و بەردەوام نیشانداوە و لەم ڕێگایەدا بە توانا و هێزەوە چەسپاو دەمێنێتەوە".

ئەم لێدوانەی بەقایی لە پاش لێدوانی وەزیری دەرەوەی عومان دێت کە رایگەیاند: بە هۆکاری لۆجیستی و لەلایەن عومانەوە دانوستانەکان دواخران بۆ هەفتەی ئایندە.