٤ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٢
دوای کوشتنی ئەو ژنە، بکوژەکەی ھەڵاتوە و ھێزە ئەمنیەمان بە دوایدا دەگەڕێن.
ناگەھان ئاکارسەر، چالاکوانی بواری ژنان و ئەندامی دەستەی نووسەرانی گۆڤاری ژنۆلۆژی و ئەندامی ناوەندی ئەکادیمیی ژنۆلۆژی بووە، خەڵکی شاری کۆنیای تورکیایە وبە ڕەچەڵەک کوردە.
نوێترین هەواڵەکاند. لەتیف رەشید سەرۆک کۆماری عیراق پێشوازی لە موسەنا سەمەڕائی سەرۆکی هاوپەیمانی عەزم کرد و لە کۆبوونەوەی نێوانیاندا جەختکرایەوە لەسەر پێویستی دروستکردنی ژینگەیەکی سەقامگیری هەڵبژاردن، کە بەشداریی فراوانی دەنگدەران مسۆگەر بکات.
لە میانەی دیدارەکەدا کە رۆژی شەممە 5-7-2025 لە بەغداد بەڕێوەچوو، دوایین پێشهاتی سیاسیی وڵات و گرنگی هەوڵە نیشتمانییەکان لەم قۆناغە تایبەتەدا بە تایبەت لەگەڵ نزیکبوونەوەی هەڵبژاردنی پەرلەمان تاوتوێ کرا و جەختکرایەوە لەسەر پێویستی دروستکردنی ژینگەیەکی سەلامەت و سەقامگیری هەڵبژاردن، کە بەشداریی فراوانی دەنگدەران مسۆگەر بکات و متمانە بە پرۆسەی دیموکراسی بچەسپێنێت.
لای خۆیەوە موسەنا سەمەڕائی پێزانینی خۆی بۆ سەرۆک کۆمار دەربڕی و پێداگری لەسەر پابەندبوونی هاوپەیمانی عەزم بە پشتیوانیکردنی هەوڵەکانی سەقامگیری و بەهێزکردنی هەنگاوی هاوبەشی نیشتمانی دووپاتکردەوە.
حزبوڵا ی لوبنان رەزامەندی دا لەسەر دانانی چەكدنان، بەڵام بەمەرجی كشانەوەی سوپای ئیسرائیل لەو پێنج خاڵەی سنوریەی كە لە باشوری لوبنان داگیری كردووە و كۆتایی بە پێشێلكاری و هێرشە بەردەوامەكانی بهێنێت بۆسەر ئەندام و سەركردەكانیان.
ئێوارەی رۆژی هەینی، حزبوڵا وەڵامی رەسمی خۆی سەبارەت بە پرسی رادەستكردنی چەكەكانی بە دەوڵەتی لوبنان پێشكەشی نەبیە بەڕی سەرۆكی پەرلەمان كردووە و رەزامەندی خۆی لەوبارەیەوە نیشانداوە.
حزبوڵا لە وەڵامەكەیدا دەڵێت، ئەو چەكانەی لەبەردەستیدایە، بابەتێكی ناوخۆییە كە ستراتیژی بەرگریی و ئاسایش و سەروەری لوبنان دەپارێزێت.
بەگوێرەی ئەو پلانەی كە حكومەتی لوبنان دایڕشتووە، پرۆسەی چەك دانانی حزبوڵا قۆناغ بە قۆناغ دەستپێدەكات، ئەمەش دڵنیایی زیاتر دەدات لە كشانەوەی ئیسرائیل لەو ناوچانەی لوبنان كە داگیری كردوون، كۆبوونەوەی چەند رۆژی داهاتووی ناتانیاهۆ و ترەمپیش لە كۆشكی سپی، رەنگە ئەم پرسە هێندەیتر بباتە پێشەوە.
لەم كاتەدا لوبنان ئامادەكاری دەكات بۆ وەڵامدانەوەی پێشنیازەكەی تۆماس باراك نێردەی سەرۆكایەتی ئەمریكا بۆ سوریا كە كرد لە سەردانەكەیدا بۆ بەیروت لە 19ـی حوزەیرانی ئەمساڵ پێشكەشی بەرپرسانی كرد، ناوەرۆكی پێنشیازەكە بریتیە لە چەكداماڵینی حزبوڵا، كشانەوەی ئیسرائیل لە پێنج خاڵی باشوری لوبنان، جێبەجێكردنی چاكسازییە ئابوری و داراییەكان، رێكخستنی پەیوەندییەكانی لوبنان لەگەڵ دراوسێكانی، دیاریكردنی سنورەكانی لوبنان لەگەڵ سوریا و ئیسرائیل.
جۆزێف عەون، سەرۆكی لوبنان مانگێك لەمەوبەر داوای لە حزبوڵا كرد موشەكەكانی رادەستی سوپای لوبنان بكات، بەڵام تا ئێستا وەڵامی نەداوەتەوە، لەكاتێكدا ئێوارەی رۆژی هەینی نمایشێكی چەكداری كە ئەندامانی حیزبوڵا لە ناوەڕاستی بەیروت رێكیانخستبوو، شەپۆلێكی توڕەیی و ئیدانەكردنی سیاسی و جەماوەری لێكەوتەوە.
ئاژانسی هەواڵی رۆیتەرز لە زاری چەند سەرچاوەیەكی ئاگادارەوە دەڵێت، حزبوڵا لە دوای شەڕەكەی لەگەڵ ئیسرائیل دەستی بە پێداچوونەوەیەكی ستراتیژی خۆیدا كردووە، كە بریتییە لە كەمكردنەوەی رۆڵی خۆی وەك گروپێكی چەكدار بەبێ ئەوەی بەتەواوی چەك رادەست بكات، بەڵام هەرچی بێت بەو ئەنجامە گەیشتووە كە ئەو چەك و جبەخانەیەی هەیەتی، بووەتە بارگرانی.
لە تشرینی دووەمی 2024ـەوە رێككەوتنی ئاگربەست لە لوبنان كاری پێدەكرێت، ئەوەش دوای ململانێیەكی بەرفراوانی حزبوڵا و ئیسرائیل كە زیاتر لە ساڵێكی خایاند، سەرەڕای ئەوەش ئیسرائیل بەردەوامە لە هێرشەكانی بۆسەر چەند ناوچەیەكی باشوری لوبنان
ئەم پێشهاتانە لە كاتێكدان كە گرژییەكان لەسەر سنوری لوبنان و ئیسرائیل لە پەرەسەندنی بەردەوامدان و هەوڵی چڕ و پڕی نێودەوڵەتی بۆ پاڵپشتیكردنی لوبنان لە پاراستنی سەروەری و سەقامگیریی خاكەكەی بەردەوامە.
نێچیرڤان بارزانی سەرۆکی هەرێمی کوردستان لە یادی عاشورادا پەیامێکی بڵاوکردەوە و تێیدا رایگەیاند، "جەخت لەسەر برایەتیی نێوان عیراقییەکان و پێویستیی چارەسەرکردنی کێشەکان لەپێناو بەرژەوەندیی باڵای وڵات و پتەوکردنی دەکەینەوە".
دەقی پەیامەکە..
لە یادی عاشورادا بەهاکانی حەق و ئارامی و قوربانیدان کە ئیمام حوسەین سەلامی خوای لەسەر بێت بەرجەستەی کردن و ئەم بۆنەیەش کە هەڵگری واتای شکۆداری مرۆیی و وانە و پەندی نەمرن کە داوای دادپەروەری و لێبووردەیی و ئاشتی دەکەن، وەبیر دێنینەوە.
جەخت لەسەر گیانی پێکەوەیی و برایەتیی نێوان عیراقییەکان و پێویستیی چارەسەرکردنی کێشەکان لەپێناو بەرژەوەندیی باڵای وڵات و پتەوکردنی سەقامگیری، دەکەینەوە.
