مەزڵوم کۆبانێ، فەرماندەی گشتیی هێزەکانی سوریای دیموکرات (هەسەدە)، گەیشتە پاریسی پایتەختی فەرەنسا و بڕیارە لەگەڵ ئیمانوێل ماکرۆن، سەرۆکی ئەو وڵاتە و بەرپرسانی باڵای دیکە کۆببێتەوە. بەپێی زانیارییەکان، یەکێک لە تەوەرە سەرەکییەکانی سەردانەکە، گفتوگۆکردنە لەسەر بەشداریکردنی هەسەدە لە پێکهاتەی سوپای سوریای نوێدا.

موهەنەد ئیبراهیم، پەیامنێری کوردسات نیوز لە رۆژئاوای کوردستان رایگەیاند، مەزڵوم کۆبانێ، فەرماندەی گشتیی هێزەکانی سوریای دیموکرات و وەفدێکی یاوەری گەیشتوونەتە پاریس و بڕیارە زنجیرەیەک دیداری گرنگ لەگەڵ بەرپرسانی باڵای فەرەنسا ئەنجامبدات.

ئاماژەی بەوەشکرد، سەردانەکەی فەرماندەی گشتیی هەسەدە بۆ گفتوگۆکردنە لەسەر چەندین پرسی گرنگ، لە نێویاندا رۆڵی هێزەکانیان لە داهاتووی سوریادا و میکانیزمی بەشداریکردنیان لە سوپای سوریای نوێدا، هەروەها بڕیارە لەگەڵ ئیمانیۆل ماکرۆن سەرۆکی فەرەنسا کۆببێتەوە.

 

ئەمڕۆ چوارشەممە، شاری ئیستانبوڵ میوانداریی گەڕێکی نوێی دانوستانی راستەوخۆی نێوان روسیا و ئۆکراینی کرد، لە کاتێکدا هەردوولا بە هیوای کەمکردنەوەی ناکۆکییەکان و دۆزینەوەی رێگەچارەیەکی دیپلۆماسی بۆ شەڕی سێ ساڵەی نێوانیان، چاویان لە ئەنجامی کۆبوونەوەکەیە.

بەپێی زانیارییەکان، ڤلادیمیر مێدینسکی، سەرۆکی وەفدی روسیا و روستەم ئومێرۆڤ، سەرۆکیوەفدی ئۆکراین، لە کۆشکی چیراغان لە ئیستانبوڵ کۆبوونەوەیەکی دووقۆڵیی داخراویان ئەنجامداوە. ئەمە سێیەمین گەڕی دانوستانەکانە کە لە ئیستانبوڵ بەڕێوەدەچێت.

بەر لە دەستپێکردنی کۆبوونەوەکان، کرملین رایگەیاند کە پێشبینی دانوستانێکی "زۆر قورس" دەکەن. دیمیتری پێسکۆڤ، وتەبێژی کرملین، ئاماژەی بەوەدا کە دانوستانەکان لەسەر ئەو یاداشتنامانە دەبێت کە پێشتر هەردوولا ئاڵوگۆڕیان کردووە و جەختیکردەوە کە پێکهاتەی وەفدی روسیا هیچ گۆڕانکارییەکی بەسەردا نەهاتووە و هێشتا ڤلادیمیر مێدینسکی سەرۆکایەتی دەکات.

پێسکۆڤ وتیشی: "هیچ هۆکارێک نییە بۆ ئەوەی هیوای پێشکەوتنێکی گەورەمان هەبێت، بەڵام ئێمە بەنیازی ئەوەین بەرگری لە بەرژەوەندییەکانمان بکەین و ئەو ئەرکانەی لە سەرەتاوە دیاریمان کردوون جێبەجێیان بکەین."

هێشتا هەڵوێستی هەردوولا لەیەکترەوە دوورە و ئەمەش ئاستەنگی سەرەکیی بەردەم دانوستانەکانە.

داواکارییەکانی روسیا: مۆسکۆ داوای کشانەوەی هێزەکانی ئۆکراین دەکات لەو چوار هەرێمەی کە لە ساڵی 2022دا لکاندی بە خۆیەوە، هەروەها دانیشتوانی هەرێمی کریمیا کە لە ساڵی2014ەوە لەژێر کۆنترۆڵی روسیادایە. جگە لەوەش، داوا دەکات کیێڤ واز لە هەموو جۆرە پشتیوانییەکی سەربازیی رۆژئاوا بهێنێت و نەچێتە ناو هاوپەیمانیی ناتۆوە.

داواکارییەکانی ئۆکراین: کیێڤ ئەم مەرجانە رەتدەکاتەوە و داوای کشانەوەی تەواوەتی هێزەکانی روسیا لە خاکەکەی دەکات. هەروەها داوای گەرەنتی ئەمنی لە رۆژئاوا دەکات کە بەردەوامیدان بە پێدانی چەک و بڵاوەپێکردنی هێزە ئەوروپییەکان دەگرێتەوە. ئۆکراین بە هەماهەنگی لەگەڵ هاوپەیمانە ئەوروپییەکانی، سوورە لەسەر ئاگربەستێکی 30 رۆژە، کە مۆسکۆ بەهۆی پێگەی بەهێزی لە بەرەکانی جەنگدا، رەتیدەکاتەوە.

ئەم گەڕەی دانوستانەکان لەژێر فشاری دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکادا بەڕێوەدەچێت کە مۆڵەتی 50 رۆژی داوەتە روسیا بۆ گەیشتن بە رێککەوتن لەگەڵ کیێڤ، ئەگەرنا رووبەڕووی سزای توند دەبێتەوە.

سەرۆکی ئۆکراین، ڤلۆدیمیر زێلێنسکی، هیواخوازە کە لەم گەڕەی دانوستانانەدا گفتوگۆ لەسەر ئاڵوگۆڕی نوێی دیلەکان و گەڕاندنەوەی ئەو منداڵە ئۆکرانیانە بکرێت کە بە زۆرەملێ براون بۆ روسیا. هەروەها ئارەزووی خۆی بۆ "ئامادەکاری بۆ کۆبوونەوەیەک" لەگەڵ ڤلادیمێر پوتن، سەرۆکی روسیا دەربڕیوە، بەڵام کرملین دەڵێت پێش گەیشتن بە رێککەوتن لەسەر یاداشتنامەکان، هیچ مانایەک بۆ کۆبوونەوەی لوتکە نییە.

گەڕەکانی پێشووی دانوستانەکان لە مانگەکانی ئایار و حوزەیراندا بەڕێوەچوون، بەڵام هیچ پێشکەوتنێکی ئەوتۆیان بەخۆوە نەبینی جگە لە رێککەوتن لەسەر ئاڵوگۆڕکردنی سەدان دیل و گەڕاندنەوەی تەرمی سەربازەکان.

ئەمڕۆ چوارشەممە، جێگری وەزیری دەرەوەی ئێران رایگەیاند، وڵاتەکەی رەزامەندیی دەربڕیوە لەسەر پێشوازیکردن لە وەفدێکی تەکنیکیی ئاژانسی نێودەوڵەتیی وزەی ئەتۆم لە چەند هەفتەی داهاتوودا، بە مەبەستی گفتوگۆکردن لەسەر "میکانیزمێکی نوێ" بۆ پەیوەندییەکانی نێوان تاران و ئاژانسەکە.

کازم غەریب ئابادی، جێگری وەزیری دەرەوەی ئێران، لە میانەی سەردانێکیدا بۆ نیویۆرک بە رۆژنامەنووسانی وت: "وەفدەکە دێتە ئێران بۆ گفتوگۆکردن لەسەر میکانیزمەکە، نەک بۆ سەردانیکردنی دامەزراوە ئەتۆمییەکان."

ئەم هەنگاوە لە کاتێکدایە کە تاران لە سەرەتای مانگی تەممووزی ئەمساڵدا، هەڵپەساردنی هاریکارییەکانی لەگەڵ ئاژانسی نێودەوڵەتیی وزەی ئەتۆم راگەیاند، کە شارەزایان بە "قۆناغێکی مەترسیدارتر"ی قەیرانەکە وەسفیان کرد.

بڕیاری هەڵپەساردنی هاریکارییەکان دوای ئەوە هات کە مەسعود پزیشکیان، سەرۆکی ئێران، یاسایەکی پەسەند کرد کە لەلایەن پەرلەمانەوە بڕیاری لەسەر درابوو. ئەم یاسایە دوای ئەو هێرشەی ئیسرائیل و ئەمریکا بۆ سەر دامەزراوە ئەتۆمییەکانی ئێران هات،  تاران هەڕەشەی لێپرسینەوەی لە ئاژانسەکە و بەڕێوەبەرە گشتییەکەی کرد و بە "هاودەستی لە تاوانەکان" تۆمەتباری کردن.

لە هەمان مانگدا، ئاژانسی نێودەوڵەتیی وزەی ئەتۆم رایگەیاندبوو کە پشکنەرەکانیان ئێرانیان جێهێشتووە و گەڕاونەتەوە بۆ بارەگای ئاژانسەکە. بە وتەی ئاژانسەکە، پشکنەرەکان لە ماوەی پەرەسەندنە سەربازییەکاندا لە تاران مابوونەوە.

مەرجی تاران بۆ دەستپێکردنەوەی هاریکارییەکان

لە 10ی تەممووز، مەسعود پزیشکیان بە ئەنتۆنیۆ کۆستا، سەرۆکی ئەنجومەنی ئەوروپای راگەیاند کە بەردەوامیی هاریکارییەکانی ئێران لەگەڵ ئاژانسی نێودەوڵەتیی وزەی ئەتۆم، بەندە بەوەی کە ئاژانسەکە "هەڵوێستە دژ بەیەکەکانی" خۆی بەرامبەر بە دۆسیەی ئەتۆمیی ئێران راست بکاتەوە.

پزیشکیان هۆشداریشی دا کە ئەگەر هێرشکردنە سەر ئێران دووبارە ببێتەوە، وەڵامی تاران "توندتر و بە ئازارتر" دەبێت.