جارێکیتر ئێران گەروی هورمزی وەک کارتی فشار دژ بە وڵاتانی دراوسێ و جیهان بەکار دەهێنێتەوە و لەپای هاوکارییەکانی فەرەنساو بەریتانیا و ئەمریکا بۆ هێرشەکانی ئیسرائیل کە بووە هۆی کوژرانی فەرماندە باڵاکانی، دەڵێت کارتی داخستنی گەروی هورمز بەروی جیهاندا کارتێکە لەسەر مێزەکەمان و دەکرێت بەکاری بهێنین. 

گەروی هورمز کوێیە؟

گەروی هورمز بە فارسی (تنگە هرمز) و بە عەرەبیش (مضیق هرمز) ەیەكێكە لە گرنگترین ڕێڕەوە ئاوییەكانی جیهان كە زیاتر تایبەتە بە جوڵەی كەشتییەكان, ئەكەوێتە كەنداوی عەرەبی لە نێوان ئاوی كەنداوی عەرەبی لە لایەك وە ئاوی عومان و دەریای عەرەب و ئۆقیانوسی هیندی لەلایەكی تر. یەكەم دەروازەی دەرییاییە بۆ عیڕاق و كوەیت و بەحرەین, لەلایەكییەوە باكوری ئێران (پارێزگای بەندەر عەباس) و لە باشوری عومان (پارێزگای مسندم) سەپەرشتی كەشتییە دەریاییەكان دەكەن.

*گرنگی ئابووری گەروی هورمز:

ئەم گەروە یەکێکە لە گرنگترین رێگاکانی گواستنەوەی نەوت لە جیهاندا. نزیکەی %20 لە نەوتی جیهان و %25 لە گازی سروشتی جیهان لە رێگای ئەم گەروەوە تێدەپەڕێت.

 

*وڵاتانی دەوروبەری هورمز:

 

- ئێران لە باکوور

- عومان لە باشور

- دوورترین خاڵ لەگەڵ دەوڵەتەکانی عەرەبی خەلیجی فارس

 

*گرنگی ستراتیژی:

بەهۆی تێپەڕینی ئەو بڕە زۆرەی نەوت و گاز تیایدا، ئەم ناوچەیە زۆر گرنگە بۆ ئاسایشی وزەی جیهان. هەبوونی هەر ململانێ و ناکۆکیەک لەم ناوچەیەدا کاریگەری گەورەی لەسەر بازاڕی وزەی جیهان دەبێت.

 

گەروی هورمز گرنگییەکی زۆر تایبەتی بۆ ئێران هەیە لە چەندین ڕووەوە:

 

*گرنگی ئابووری:

 

- ئێران نزیکەی%80 ـی نەوتەکەی لە رێگای ئەم گەروەوە دەنێرێتە دەرەوە.

- سەرچاوەی سەرەکی دراوی بیانیە بۆ ئێران

- بەشێکی زۆری بودجەی حکومەت لە فرۆشتنی نەوت لەم رێگایەوە دابین دەکرێت.

 

*گرنگی جیۆپۆلتیکی ئەم ناوچەیە:

 

- ئامرازێکی بەهێزە بۆ فشار خستنە سەر وڵاتانی دیکە

- توانای کۆنترۆڵکردنی بەشێکی گەورە لە گواستنەوەی وزەی جیهان

- دەتوانێت وەک “کارتی فشار” بەکاری بهێنێت لە کاتی قەیراندا

 

*گرنگی ئاسایشی:

 

- سنووری دەریایی ئێران لەگەڵ دەریای ئازاد

- رێگەی سەرەکی بۆ هاتووچۆی کەشتیەکانی ئێران

- پاراستنی ئەم ناوچەیە لە ستراتیژی بەرگریی نیشتیمانی ئێراندا زۆر گرنگە

 

*گرنگی سیاسی:

 

- ئامرازێک بۆ دانوستان لەگەڵ وڵاتانی دیکە

- هەڕەشە بە داخستنی گەروەکە وەک سیاسەتی فشار بەکاردەهێنێت

- بەشێک لە بەرگری لە بەرژەوەندییە ناوچەییەکانی

 

بۆیە ئەم گەروە بۆ ئێران تەنها ڕێگایەکی ئاسایی گواستنەوە نییە، بەڵکو بەشێکی گرنگی ئاسایشی نیشتیمانی و ستراتیژی سیاسەتەکەیەتی.

لە ئێستادا داخستنەوەی ئەم گەروە وەک کارتی فشار بەکار دێت دژ بە فەرەنسا